عواقب فرزند سالاری و روش های جلوگیری از آن

محبت بیش از حد باعث می شود که واژه احترام کمرنگ تر شود و فرزند به خود اجازه دهد تا هر کار دوست دارد بکند.
 

امروزه میزان تصمیم گیری و نفوذ کودکان در خانواده روز به روز در حال افزایش است. متاسفانه در این خانواده ها علاوه بر اینکه تمام امکانات را تحت اختیار فرزند قرار می دهد، تصمیم گیری های مهم و برنامه ریزی خانواده نیز بر عهده اوست. به این پدیده فرزند سالاری گفته می شود. زمانی که فرزند نقش «سالار» را در خانواده ایفا می کند دیگر در آن خانواده نمی توان به دنبال عقل و منطق بود. بلکه تصمیم گیری های زندگی تماما بر پایه احساسات است. اما باید دید فرزند سالاری چه عواقبی دارد و چگونه می توان با آن مبارزه کرد.
 

فرزند سالاری علاوه بر اینکه ضعف والدین در تصمیم گیری را نشان می دهد بلکه این موضوع مشکلات بزرگی را در فرزندان نیز به وجود می آورد که از آن جمله می توان به خشونت فرزند، اختلالات روانی، بی مسئولیتی، بی احترامی به بزرگتر، لوس بار آمدن کودک، غرور تکبر بیش از حد فرزند، پرخاشگری و حتی اختلالات یادگیری و درسی را می توان اشاره کرد.
 

از جمله پیامد های خانوادگی فرزند سالاری می توان به مشخص نشدن مسئولیت های خانواده، هرج و مرج، اختلافات خانوادگی، هماهنگ نبودن والدین در تربیت کودک، دعوا و نا امنی خانواده اشاره کرد. حتی اعتماد به نفس فرزند در خانه و اجتماع کم می شود و متاسفانه فرزندان عقده ای تربیت خواهند شد. این پیامدهای مهم تماما زیر مجموعه فرزند سالاری است که حتی می تواند یک خانواده را از هم بپاشد. بنابراین بهتر است هر چه زودتر راهکارهایی را برای این موضوع در نظر بگیرید و اگر قدرت تصمیم گیری و انجام کار را ندارید بهتر است از مشاوره یک روان شناس و مشاوره کودک استفاده کنید.
 

محبت مهمترین ارکان پایداری در یک خانواده است. اما به نظر شما محبت زیاد از حد باعث ایجاد مشکل نمی شود. محبت نباید به حدی باشد که از قدرت پدر و مادر در مقابل فرزند کم شود. محبت بیش از حد باعث می شود که واژه احترام کمرنگ تر شود و فرزند به خود اجازه دهد تا هر کار دوست دارد بکند. انتظارات او از پدر و مادرش بالا می رود و والدین مدام مجبور می شوند تا خواسته های او را برآورده کنند و درآخر هم می گویند نمی دانم چرا فرزندم به این شکل رفتار می کند یا از همه طلبکار است. بهتر است علت را در روش تربیتی خود بجویید و بعد از او ایراد بگیرید.
 

از جمله راهکارهای مبارزه با فرزند سالاری، جدیت والدین است. والدین بدون آنکه عصبانی شوند و یا بی احترامی کنند می توانند با فرزند خود رفتار قاطع برخورد کنند. اگر دیدید فرزندتان پرخاشگری کرد و رفتار ناشایستی را در مقابل جدیت شما انجام داد، به او بی توجهی کنید. این بی توجهی باید تا زمانی باشد که کودک از کار خود پشیمان شده باشد و بعد عذر خواهی کند. در آن لحظه می توانید علت این بی توجهی را به او بگویید و از او بخواهید دوباره این حرکت را تکرار کند وگرنه تنبیه سنگینی برایت در نظر می گیرم.
 

تصمیم گیری در زندگی کار سختی نیست. به شرط اینکه محکم و قاطع و با منطق تصمیم بگیرید و اجازه ندهید کسی در تصمیم های مهم خانوادگی دخالت کند. مثلا دیده شده حتی فرزندان برای انتخاب محل زندگی و حتی مسافرت های والدین خود دخالت می کنند. در این خانواده ها فرزندان به آنها می گویند که به کجا برو و به کجا نرو...چرا این چیز را برایم نخریدی... من دوست ندارم تو به خانه کسی بروی... متاسفانه ضعف رفتاری و تصمیم گیری در این والدین به حدی است که فرزندشان به جای آنها حرف می زند و به جای آنها اظهار نظر می کند.
 

در زندگی قاطع باشید و سعی کنید برای کودک نیز مشخص کنید که پدر و مادر تصمیم نهایی را می گیرند و فرزند فقط حق دارد در مسائلی که مربوط به خودش است نظر بدهد. حتی در موارد شخصی نیز پدر و مادر تصمیم نهایی را خواهند گرفت. اگر به جایی رسید که دیگر نتوانستید این رفتار فرزند را کنترل کنید باید به یک مشاوره مجرب مراجعه کنید. شاید او بتواند نسبت به شرایط خانوادگی تان راهکارهای بهتری در اختیارتان قرار دهد.
 

وضع قوانین یک خانه از جمله وظایف مهم پدر و مادر برای جلوگیری از هرج و مرج است. در ابتدا سعی کنید کنید قوانینی وضع کنید که خود نسبت به انجام آن پایبند باشید. قوانینی که مربوط به فرزند شماست باید به طور شفاف برای او توضیح داده شود و برای او باید باید ها و نباید ها را مشخص کنید. مثلا وظایف او را در خانه معلوم کنید و به او بگویید در صورت انجام ندادن این کارها ممکن است از بعضی امکانات محروم شوی. در این زمان کودک اعتراض خواهد کرد. در این حالت انتخاب حق شماست که بر روی حرف خود قاطع باشید و کودک وظیفه شناس و مطیعی تربیت کنید با نسبت به اعتراضات او کوتاه بیایید و حس فرزند سالاری را در او بیشتر کنید.
 

متاسفانه ممکن است بعضی فرزندان به هیچ عنوان از حرف های شما حساب نبرند و تمام راهکارها اثری در رفتار او نداشته باشد. در این صورت آخرین حربه شما برای مقابله با فرزند سالاری سکوت و قهر است. مدت کوتاهی با او قهر کنید. بیشتر کودکان نسبت به قهر حساس هستند. اگر سکوت و قهر نیز جواب نداد او را محروم یا تنبیه کنید. منظور از تنبیه، تنبیه بدنی نیست بلکه محرومیت کودک از وسیله خاص است. اگر امکان آن را داشتید بهتر است به یک مشاور خانواده و روانشناس کودک مراجعه کنید تا در حضور شما با او صحبت کند و نسبت به شرایط و اوضاع خانواده به شما راهکارهای مناسبی خواهد داد.

منبع: مرکز مشاوره رهیاب - نویسنده: معصومه راهی